داروی الانزاپین چیست؟

داروی الانزاپین (Olanzapine) که با نام­‌های زیپرکسا (Zyprexa) و زنتیوا (Zentiva) هم شناخته می‌­شود، به کنترل علائم ناشی از بیماری‌­های روانی کمک می‌­کند. این علائم شامل موارد زیر می‌­شوند:

•   دیدن، شنیدن، حس کردن یا باور چیزهایی که دیگران قادر به درک آن‌­ها نیستند، همینطور بیش از حد معمول احساس بدگمانی یا افکار مبهم و آشفته داشتن (از علائم اسکیزوفرنی)
•   احساس ناآرامی، بیش فعالی، هیجان زیاد، سرخوشی یا بی‌­پروایی (از علائم جنون ناشی از اختلال دوقطبی)

توجه داشته باشید که اگر اختلال دوقطبی دارید، مصرف الانزاپین می‌­تواند از بازگشت علائم شما جلوگیری کند. مصرف الانزاپین بیماری شما را درمان نمی‌­کند، بلکه در بهبود علائم‌­تان کمک می‌­کند.

نکات کلیدی در مورد داروی الانزاپین

•   الانزاپین به سرعت اثر نمی‌­کند. برای مشاهده­ علائم بهبود باید چند روز یا حتی چند هفته بعد از شروع مصرف دارو صبر کنید.
•   از علائم اولیه مصرف این دارو احساس آرامش و تمدد اعصاب است که پیش از بهبود علائم دیگر خود را نشان می‌­دهد.
•   از عوارض رایج این دارو احساس خواب‌­آلودگی، سرگیجه و یبوست است.
•   الانزاپین جزو داروهای آرامبخش (Neurotransmitters) محسوب می‌­شود که روی انتقال فرستنده­‌های شیمیایی مغز شما مانند دوپامین و سروتونین تاثیر می‌­گذارد.
•   اکیدا توصیه می‌شود که حتی با وجود احساس بهبود همچنان به مصرف دارو ادامه دهید، مگر اینکه پزشک شما توصیه به قطع مصرف کند.

اشکال دارویی الانزاپین

الانزاپین به صورت قرص، شامل قرص معمولی و زیرزبانی یا به صورت داروی تزریقی تولید می‌­شود. این دارو فقط با نسخه­ پزشک قابل تهیه است.

مصرف الانزاپین برای چه افرادی مناسب است؟

مصرف این دارو برای افراد بالای ۱۸ سال بلامانع است.

مصرف الانزاپین برای برخی از افراد مناسب نیست؛ اگر هر یک از شرایط زیر را دارید، قبل از شروع مصرف دارو برای اطمینان از بی‌خطر بودن آن با پزشک خود مشورت کنید:

•   سابقه­ آلرژی به الانزاپین یا هر داروی دیگر
•   داشتن مشکل قلبی شامل تپش قلب غیرعادی (آریتمی قلبی)
•   داشتن فشار خون پایین
•   داشتن سابقه­ سکته یا در معرض خطر سکته بودن
•   اگر خودتان یا هر یک از اعضای خانواده‌­تان سابقه­ لخته شدن خون دارید.
•   اگر قبلا در کنترل حرکت زبان، دهان یا صورت خود مشکل داشته‌اید.
•   اگر قبلا دچار عارضه­ نادری به نام سندروم نورولپتیک بدخیم بوده‌اید. (Neuroleptic: داروی آرامبخش)
•   داشتن بیماری پارکینسون (بیماری‌­ای که از اختلال در دستگاه عصبی مرکزی ناشی می‌­شود و سیستم حرکتی بدن را مختل می‌­کند) یا دمانس مغزی (زوال عقل)
•   سابقه­ داشتن سطح پایین گلبول­‌های سفید خون
•   دیابت
•   بیماری صرع
•   داشتن مشکلات کبد یا کلیوی
•   اگر سطح غیرطبیعی هورمون یا پرولاکتین (هورمون شیرآور) در خون خود دارید، یا اگر تومور وابسته به پرولاکتین دارید.
•   داشتن گلوکوما (آب سیاه: بیماری‌­ای که به سبب فشار شدید مایع داخلی چشم باعث تخریب عصب بینایی و نابینایی تدریجی می‌­شود.)
•   اگر یبوست شدید یا انسداد روده دارید.

نحوه مصرف داروی الانزاپین

قرص‌­های الانزاپین در دوزهای مختلف ۲.۵، ۵، ۷.۵، ۱۰، ۱۵ و ۲۰ میلی‌­گرم تولید می‌­شوند.

میزان مصرف توصیه شده برای شما بستگی به دلیل مصرف‌­تان دارد. پزشک شما ممکن است با توجه به میزان تاثیر این دارو از شما بخواهد که دوز مصرفتان را تغییر دهید.

در صورتی که مشکلات کبدی یا کلیوی دارید، پزشک شما ممکن است توصیه به مصرف این دارو با دوز کمتر و افزایش دوز تدریجی آن کند.

الانزاپین را یک بار در روز و هر بار در ساعت مشخصی مصرف کنید.

این دارو را می‌­توانید همراه با غذا یا بدون آن مصرف کنید.

نحوه مصرف قرص بلعیدنی الانزاپین

قرص الانزاپین را به طور کامل با یک لیوان آب قورت دهید.

نحوه مصرف قرص زیرزبانی الانزاپین

قرص الانزاپین را روی زبان خود گذاشته و صبر کنید تا آب شود. بعد از آن اگر مایل باشید می‌­توانید یک لیوان آب بنوشید.

همچنین می‌­توانید قرص الانزاپین را در یک لیوان آب، آب پرتقال، آب سیب یا شیر بیندازید. محتوای لیوان را خوب هم بزنید تا قرص آب شود. سپس محتوای لیوان را به طور کامل بنوشید تا مطمئن شوید که دوز تعیین شده را به طور کامل مصرف کرده‌­اید.

نحوه­ مصرف داروی تزریقی الانزاپین

داروی تزریقی الانزاپین باید به صورت عضلانی هر دو تا چهار هفته توسط پزشک یا پرستار برای شما تزریق شود.

نحوه مصرف داروی الانزاپین برای اسکیزوفرنی

•   افراد ۶۴ سال به پایین ۱۰ میلی‌­گرم و یک بار در روز
•   افراد ۶۵ سال به بالا پنج میلی‌­گرم و یک بار در روز

نحوه مصرف داروی الانزاپین برای علائم جنون ناشی از اختلال دوقطبی

به طور معمول برای شروع با ۱۵ میلی‌­گرم و یک بار مصرف در روز تجویز می‌­شود. اما اگر داروهای دیگری هم برای کمک به بهبود علائم‌تان مصرف می‌­کنید، ممکن است با دوز ۱۰ میلی‌­گرم برای شما تجویز شود.

نحوه مصرف داروی الانزاپین برای جلوگیری از بازگشت علائم جنون

به طور معمول برای شروع، این دارو با دوز ۱۰ میلی‌­گرم تجویز می‌­شود. اما اگر از قبل داروی الانزاپین را برای درمان علائم بیماری خود مصرف می‌­کردید، ممکن است با همان دوز قبلی برای شما تجویز شود.

 افزایش یا کاهش دوز مصرف داروی الانزاپین

پزشک ممکن است با توجه به اینکه داروی الانزاپین تا چه حد به کنترل علائم شما کمک کرده است از شما بخواهد دوز مصرف خود را افزایش یا کاهش دهید.

به طور معمول اکثر افراد با محدوده دوز مصرف ۵ تا ۲۰ میلی‌­گرم احساس بهبود می‌­کنند. اما تا زمان پیدا کردن دوز مناسب ممکن است چند هفته‌­ای طول بکشد.

فراموشی دوز مصرف داروی الانزاپین

اگر یک دوز الانزاپین را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر دو یا بیشتر از دو دوز را فراموش کرده‌­اید پزشک خود را در جریان بگذارید.  

به هیچ وجه دو دوز را باهم برای جبران دوز فراموش شده مصرف نکنید.

عوارض داروی الانزاپین

مانند همه­ داروها، الانزاپین نیز می‌­تواند باعث برخی عوارض در افراد شود. هرچند که این عوارض بین همه­ افراد مشترک نیست.

عوارض شایع الانزاپین

عوارض شایع داروی الانزاپین از هر ۱۰ نفر، یک نفر را درگیر می‌­کند. اگر هر یک از عوارض زیر را مشاهده کردید و نشانه‌­ای از بهبود آن‌­ها نمی‌­بینید، پزشک خود را در جریان بگذارید:

•   احساس خواب‌­آلودگی در طول روز
•   اضافه کردن وزن یا افزایش اشتها
•   احساس سرگیجه (مخصوصا وقتی از حالت خوابیده یا نشسته برمی‌­خیزید)
•   کهیر، جوش، یا خارش بدن
•   یبوست

اگر عوارض زیر را دارید، به پزشک خود مراجعه کنید.

•   مشکلات جنسی مانند کاهش میل جنسی در مردان یا زنان، یا دشواری در تحریک جنسی که می‌­تواند نشانه­ تغییر در هورمون­‌های شما باشد.
•   دشواری در حرکت
•   داشتن عفونت شامل سرفه، سرماخوردگی، عفونت سینه، عفونت گوش یا چشم، یا عفونت دستگاه ادراری (UTls) که می‌­تواند نشان از کاهش سطح گلبول­‌های سفید خون شما باشد.

عوارض جدی داروی الانزاپین

در موارد نادر، ممکن است به الانزاپین آلرژی شدید نشان دهید. عوارض خطرناک داروی الانزاپین بسیار نادر هستند و از هر هزار نفر، یک نفر را درگیر می‌­کنند.

راه­‌های کنار آمدن با عوارض الانزاپین

۱-احساس خواب‌­آلودگی در طول روز

اگر داروی الانزاپین را مصرف می‌کنید، از رانندگی، دوچرخه‌سواری و کار با ابزار و ماشین‌­آلات پرهیز کنید. توجه داشته باشید که به محض اینکه بدن شما به این دارو عادت کند، این عوارض از بین می‌­روند. اما اگر بعد از چند هفته بهبودی در علائم ایجاد نشد، پزشک خود را در جریان بگذارید.   

۲-افزایش وزن یا افزایش اشتها

سعی کنید رژیم غذایی سالم و متعادلی داشته باشید، بدون اینکه حجم وعده­‌های غذایی خود را افزایش دهید. از مصرف میان‌­وعده­‌هایی که کالری زیاد دارند مانند چیپس، کیک، بیسکوییت و شیرینی بپرهیزید. اگر بین وعده­‌های غذایی‌تان احساس گرسنگی می‌­کنید، میوه، سبزیجات یا غذاهای کم­‌کالری بخورید. همینطور ورزش کردن به شما کمک می‌­کند تا وزن خود را ثابت نگه دارید.

۳-احساس سرگیجه

به آرامی از جای خود بلند شوید و تا زمانی که سرگیجه­‌تان از بین رود به چیزی برای حفظ تعادل خود تکیه کنید. سرگیجه شما قاعدتا باید دقایق کمی طول بکشد. پس از عادت کردن به داروی الانزاپین این عارضه بهبود می‌­یابد.

۴-کهیر، جوش، یا خارش بدن

مصرف آنتی‌­هیستامین برای این مشکل می‌­تواند موثر باشد که آن را از هر داروخانه‌­ای می‌­توانید تهیه کنید. از دکتر داروخانه بپرسید که دارویی را به شما بدهد که تا زمانی که الانزاپین مصرف می‌­کنید با آن تداخل دارویی نداشته باشد.

۵-یبوست

برای آنکه با مصرف این دارو دچار یبوست نشوید، بهتر است غذاهای با فیبر بالا مانند میوه و سبزیجات تازه و غلات بیشتر مصرف کنید. سعی کنید هر روز چند لیوان آب یا نوشیدنی غیرالکلی دیگری بنوشید. نوشیدن مایعات به افزایش متابولیسم شما هم می‌­تواند کمک کند.

برای دیگر عوارض داروی الانزاپین مانند مشکلات جنسی، مشکل در حرکت، و عفونت به دکتر خود مراجعه کنید.

مصرف الانزاپین در دوران بارداری

مصرف الانزاپین در دوران بارداری مانعی ندارد و برای نوزاد شما خطرناک نیست. سلامت روان و تندرستی شما اهمیت بسیاری دارد.

اگر در دوران مصرف این دارو باردار شدید با پزشک خود مشورت کنید. به هیچ عنوان بدون مشورت با پزشک خود مصرف دارو را متوقف نکنید.

مصرف الانزاپین در دوران شیردهی

اگر پزشک سلامت نوزاد شما را تایید کند، در دوران شیردهی هم می‌­توانید به مصرف الانزاپین ادامه دهید.

 الانزاپین در مقادیر بسیار کم وارد شیر مادر می‌­شود و تعداد بسیار کمی از نوزادان با عوارض جانبی آن درگیر می‌­شوند. اکثر مادران در دوران شیردهی بدون هیچ مشکلی می‌­توانند آن را مصرف کنند.

اگر متوجه شدید که نوزادتان مثل همیشه به خوبی غذا نمی‌­خورد، به طور غیر معمول خواب‌­آلود یا کج‌­خلق به نظر می‌­رسد، پزشک خود را در جریان بگذارید.

تداخلات دارویی الانزاپین

برخی از داروها در عملکرد الانزاپین تاثیر می‌­گذارند. اگر داروهای زیر را مصرف می‌­کنید به پزشک خود اطلاع دهید:

•   کاربامازپین (دارویی برای بیماری صرع)
•   فلووکسامین (دارویی برای درمان افسردگی)
•   سیپروفلوکساسین (نوعی آنتی‌­بیوتیک)
•   داروهای آرامبخش و خواب‌­آور شامل داروهای بنزودیازپین (داروهای آرامبخش و شل‌­کننده­ عضلات که در درمان بی‌­خوابی، اضطراب و حملات پنیک کاربرد دارند)، داروهای مسکن مانند مورفین و ترامادول، داروهای آنتی‌­هیستامین مانند کلرفنیرامین. الانزاپین تاثیر این داروها را افزایش می‌د­هد و خواب‌­آلودگی و رخوت شما را بیشتر می‌­کند.