آرتروز چیست؟

آرتروز به معنی التهاب مفاصل است. التهاب یکی از واکنش های طبیعی بدن نسبت به بیماری ها و یا آسیب ها است و شامل ورم، درد، خشکی و گرفتگی می شود. التهاب هایی که برای مدت طولانی باقی می مانند و یا به صورت مکرر عود می کنند (از جمله در آرتروز) می توانند منجر به آسیب دیدن بافت های بدن شوند.

مفصل جایی است که دو یا چند استخوان به هم وصل می شوند، مانند زانو و یا لگن. بخشی از استخوان که در مفصل با استخوان دیگر درگیر می شود با ماده ای اسفنجی به نام غضروف پوشیده شده است که باعث می شود استخوان به راحتی و بدون درد حرکت کند. در مفاصل مایعی لغزنده به نام مایع سینوویال ترشح می شود که این ماده مفصل را تغذیه کرده و اصطکاک آن را کم می کند. استخوان ها با بافت های طناب مانند بسیار قوی به نام رباط به هم متصل می شوند. رباط ها به ثبات استخوان ها کمک می کنند. عضلات و تاندون ها نیز از مفاصل پشتیبانی کرده و باعث می شوند شما بتوانید حرکت کنید.

در آرتروز، یک یا چند منطقه از یک مفصل ملتهب شده که باعث بروز درد، سفتی و گاهأ اختلالات حرکتی می شود. برخی از انواع آرتروز ها بر سایر بخش های بدن از جمله پوست و ارگان های داخلی  تاثیر می گذارند.

علائم آرتروز چه چیزهایی هستند؟

بیش از ۱۰۰ نوع آرتروز مختلف وجود دارد. انواع مختلف آرتروز، علائم متفاوتی دارند و این علائم در افراد مختلف شدت های متفاوتی دارد. به طور کلی آرتروز هیچ علائمی را خارج از خود مفصل ایجاد نمی کند. برخی از انواع آرتروز می توانند باعث احساس خستگی، تب، بثورات جلدی و علائم التهاب مفصل شوند.

علائم التهاب مفصل به خودی خود می تواند شامل موارد زیر باشد:

  • درد
  • ورم
  • سفتی
  • حساسیت به لمس
  • قرمزی
  • داغ شدن

علل آرتروز چه چیزهایی هستند؟

انواع مختلف آرتروز وجود دارد و علت بسیاری از آنها ناشناخته است. از طرفی می توان گفت علل بسیار مختلفی برای آرتروز می تواند وجود داشته باشد. محققان در حال بررسی تاثیر ژنتیک و تاثیر سبک زندگی در بروز آرتروز هستند.

اگرچه ممکن است علت اصلی و دقیق آرتروز شناخته نشده باشد اما با این حال می توان گفت که آرتروز عوامل خطر متعددی دارد که می توانند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهند. این عوامل خطر عبارتند از:

  • سن: خطر ابتلا به آرتروز (ورم مفاصل) با افزایش سن، افزایش می یابد.
  • جنسیت: به طور کلی آرتروز در زنان شایعتر از مردان است.
  • چاقی: اضافه وزن باعث ایجاد فشار بیشتر به مفاصلی که وزن بدن را تحمل می کنند شده و خطر ابتلا به آرتروز را بالا می برد.
  • عوامل مرتبط به محیط کار: برخی از مشاغل مستلزم انجام حرکت های تکراری و یا بلند کردن اجسام سنگین می باشند. انجام حرکت های تکراری و یا بلند کردن اجسام سنگین می توانند منجر به افزایش فشار و یا آسیب به مفاصل و در نتیجه بروز آرتروز شوند.

آرتروز تا چه میزان شایع است؟

آرتروز بسیار شایع است. تخمین زده می شود که بیش از ۷۰ میلیون آمریکایی (یعنی از هر سه نفر یک نفر) به نوعی از ورم مفاصل و یا درد در مفاصل رنج می برند. این بیماری یکی از عمده دلایل از دست دادن زمان مفید کاری ویا حتی از کار افتادگی می باشد. آرتروز می تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد اما با این حال میزان شیوع آن در افراد مسن بیشتر است.

تشخیص آرتروز چگونه است؟

آرتروز معمولا با گرفتن یک شرح حال از علائم و یک معاینه پزشکی توسط پزشک تشخیص داده می شود. در برخی موارد برای تشخیص آرتروز از تکنیک های تصویر برداری نیز استفاده می شود. در برخی موارد پزشک ممکن است برای تشخیص برخی از انواع آرتروز برای شما آزمایش خون، ادرار و یا مایع مفصلی تجویز کند. این آزمایش ها می توانند به تعیین نوع آرتروز شما کنند. همچنین این آزمایش ها می توانند به رد کردن احتمال ابتلای شما به سایر بیماری های مشابه کمک کند.

درمان آرتروز چگونه است؟

هدف اصلی درمان آرتروز تسکین درد و افزایش توانایی حرکت و قدرت آن مفصل است. گزینه های درمانی می توانند شامل دارو، ورزش، کیسه های آب گرم و سرد، استفاده از اورتز های حفاظت کننده از مفاصل و یا عمل جراحی باشند. در برخی موراد پزشک برای درمان آرتروز شما مجبور به استفاده از چند روش درمانی می شود.

آیا می توان از آرتروز پیشگیری کرد؟

هر چند پیشگیری از ابتلا به آرتروز امکان پذیر نیست اما می توانید با رعایت نکات زیر خطر ابتلا به آن را کم کنید:

  • وزن متعادل داشته باشید.
  • ورزش کنید. عضلات قوی می توانند حفاظت و حمایت بهتری از استخوان ها انجام دهند.
  • در محیط کار از لوازم استاندارد استفاده کنید و سعی کنید در نشستن، ایستادن و بلند کردن اجسام از تکنیک ها و حالت های درست استفاده کنید.
  • رژیم غذایی سالم داشته باشید. رژیم غذایی متعادل و مغذی می تواند به تقویت استخوان ها و عضلات کمک کنند.

چشم انداز آرتروز برای افراد مبتلا به آن چگونه است؟

با تشخیص زودهنگام آرتروز، اکثر موارد ابتلا می توانند مدیریت شوند و از میزان درد و ناتوانی آنها کاسته شود. از طرفی تشخیص زودهنگام و اقدام برای درمان آن می تواند از آسیب های بافتی ناشی از ورم مفاصل جلوگیری کنند.

احساس درد و ناراحتی در مفاصل، علامت اصلی آرتروز است که یکی از شایع‌ترین بیماریهای مرتبط با سن محسوب می‌شود. بنابراین اگر مفاصل‌تان دردناک نیستند یا احساس نمی‌کنید سفت و خمش ناپذیرند، پس یعنی آرتروز ندارید؟ بدون تردید، داشتن ِ مفاصل دردناک، پرچم قرمزی است که نشان می‌دهد آرتروز یا مشکل ارتوپدی دیگری دارید، اما نداشتن مفصل درد می‌تواند علامت قابل اعتمادی از نداشتن ِ آرتروز باشد؟

آرتروز انواع گوناگونی دارد اما آرتروزی که معمولا از آن صحبت می‌شود، درد مزمن مفاصل است که به آن اوستئوآرتریت می‌گویند و شایع‌ترین نوع است. اوستئوآرتریت می‌تواند مفاصل زیادی را تحت تاثیر قرار دهد که شامل لگن، زانو، دست و پا می‌شود. اوستئوآرتریت، فُرم تخریبی آرتروز است، هر چند تحقیقی جدید نشان داده این بیماری می‌تواند عامل التهابی نیز داشته باشد. اوستئوآرتریت بیماری است که ارتباط زیادی با سن دارد.

احتمال اوستئوآرتریت بعد از ۵۰ سالگی به شدت افزایش می‌یابد و در زنان دو برابر شایع‌تر از مردان است. بروز این بیماری به شیوه‌های متعددی است که ممکن است در هر کسی متفاوت باشد. بله شما ممکن است اوستئوآرتیت داشته باشید اما هیچ علامتی نداشته باشید. مطالعه‌ای دریافته ۲۰ درصد از زنان و ۱۰ درصد از مردان اوستئوآرتریت همراه با علائم دارند، اما ۲۷ تا ۸۰ درصد موارد اوستئوآرتریت فقط با اشعه‌ی X تشخیص داده می‌شوند.

علائم کلاسیک اوستئوآرتریت، درد و سفتی (خمش ناپذیری) مفاصل‌اند، اما این نشانه‌ها در درجات متعددی بروز می‌کنند، در برخی موارد، فرد ممکن است با اشعه‌ X شواهدی از این بیماری داشته باشد اما ظاهرا علامتی را تجربه نکند. اگر قرار باشد آرتروز داشته باشید، بهتر است این نوع را داشته باشید! اگر آرتروز داشته باشید، ممکن است صبح بعد از بیدار شدن از خواب یا بعد از مدت طولانی نشستن، احساس خمش ناپذیری در مفاصل کنید. لزومی ندارد همیشه درد داشته باشید، مخصوصا در سنین پایین‌تر. مطالعه‌ای دریافته احساس ناراحتی هنگام بالا رفتن از پله‌ها، درد حین اسکوات رفتن، و صدا دادن زانو هنگام حرکت کردن، از معمول‌ترین علائم اوستئوآرتریت در سنین پایین‌ترند.

اوستئوآرتریت زانو، یکی از شایع‌ترین انواع است. تحقیقات نشان می‌دهد بیش از ۶۰ درصد افرادی که اوستئوآرتریت زانو دارند، اصلا درد و سفتی در مفاصل خود احساس نمی‌کنند، اما همین افراد بواسطه‌ی عکسبرداری با اشعه X متوجه می‌شوند فضای مفصلی در زانوهای‌شان باریک شده است که از نشانه‌های کلاسیک آرتروز است. گاهی کیست‌های ریز و ضایعات استخوانی در مفاصل نیز شکل می‌گیرند. در برخی موارد تشخیص اوستئوآرتریت به طور کاملا تصادفی هنگام عکسبرداری به دلیل دیگری روی می‌دهد، مثلا آسیب زانو.

علائم آرتروز زانو اغلب ارتباطی با چیزی که اشعه X نشان می‌دهد ندارد. مثلا ممکن است عکس زانوی شما چیز خاصی نشان ندهد اما احساس ناراحتی در مفاصل داشته باشید یا برعکس؛ عکس اشعه X شما ممکن است بد به نظر برسد اما علائم‌تان خفیف باشد.

 

اوستئوآرتریت گیج کننده است!

گاهی اوستئوآرتریت با علائمی ظاهرا غیرمرتبط خود را نشان می‌دهد که عموما نشاندهنده‌ی عدم سلامت مفصل نیست. مثلا مطالعه‌ای دریافته افرادی که بعدا دچار اوستئوآرتریت لگن خواهند شد، ممکن است هنگام راه رفتن، ناهنجاری‌هایی داشته باشند. این تغییرات در مراحل اولیه مورد توجه قرار نمی‌گیرند. برخی از این نشانه‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

راه رفتن نامتقارن، مشکل در روی یک خط راه رفتن، راه رفتن به صورتی که انگشت‌های یک پا با پاشنه‌ی پای دیگر برخورد کند، و مشکل داشتن برای چرخش بدن وقتی که جهت حرکت عوض می‌شود.

چرا عده‌ای علاوه بر آنچه در عکسبرداری با اشعه X نشان داده می‌شود، علائم آن را نیز تجربه می‌کنند اما عده‌ای دیگر نه؟! مطالعه‌ای که روی اوستئوآرتریت زانو انجام شد به بررسی این موضوع پرداخت. این مطالعه دریافت که ریسک فاکتورهای خاصی، احتمال داشتن ِ علائم آرتروز را افزایش می‌دهند. این فاکتورهای شامل موارد زیر می‌شوند:

  • زن بودن
  • بالای ۵۰ سال سن داشتن
  • داشتن شاخص توده بدنی بالای ۲۵
  • انحراف زانوها به داخل

این فاکتورها تحت کنترل شما نیستند، به جز شاخص توده بدنی. به همین دلیل یکی از بهترین کارهایی که افراد چاق می‌توانند بکنند تا از درد و ناراحتی مفاصل‌شان کاسته شود، کاهش وزن است. بنابراین یکی از بهترین راههای پایین آوردن احتمال ابتلا به اوستئوآرتریت علامت دارد، داشتن وزنی سالم در تمام طول عمر است. مطالعات نشان می‌دهند سلول‌های چربی، ماده‌ی شیمیایی به نام ادیپوکین ترشح می‌کنند که موجب التهاب جزئی مفاصل می‌شود. آب کردن بافت اضافی چربی از ترشح ادیپوکین و التهاب مفاصل کم می‌کند. ضمنا اضافه وزن داشتن به مفاصل فشار بیشتری وارد می‌کند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد حتی کاهش وزن نسبی هم فوایدی از جهت اوستئوآرتریت دارد. مثلا حدود ۵ کیلوگرم کاهش وزن، تقریبا ۲۰ کیلوگرم از فشار وارد بر مفاصل زانو کم می‌کند. به مرور زمان، این شرایط می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر سلامت مفاصل داشته باشد. کاهش وزن اضافی از علائم اوستئوآرتریت می‌کاهد. مطالعه‌ای دریافته از دست دادن تنها ۱۰ درصد از وزن بدن کافیست تا درد مفصل کاهش پیدا کرده و عملکرد آن بهتر شود.

ورزش ابزار مهمی است. برخلاف باور عمومی ورزش آرتروز را بدتر نمی‌کند. حرکت دادن مفاصل آنها را نرم و منعطف نگه داشته و انتقال مواد مغذی را راحت‌تر می‌کند. ضمنا ورزش کردن باعث می‌شود عضلات محافظ مفاصل تقویت شوند. افرادی که اوستئوآرتریت دارند و ورزش نمی‌کنند دچار ضعف عضلانی شده و طیف حرکتی مناسب مفاصل را از دست می‌دهند.

چه ورزشی از همه مناسب‌تر است؟ بررسی گسترده‌ای در این مورد انجام شده؛ افراد سنین بالا به سه گروه تقسیم شدند: گروهی فقط تمرینات قدرتی انجام دادند، گروهی فقط تمرینات هوازی انجام دادند و گروه کنترل نیز اصلا ورزش نکردند. نتیجه این بود که هر دو نوع ورزش منجر به بهبودهای مشابهی در عملکرد مفاصل و کاهش علائم شده بود. بنابراین، تحرک داشتن، چه هوازی و چه قدرتی، برای سلامت مفاصل ضروریست و می‌تواند علائم آرتروز را تسکین بدهد. اگر آرتروز دارید و علائم‌تان هم نسبتا شدید هستند، پیش از انجام تمرینات سنگین حتما با پزشک‌تان مشورت کنید.

 

حتما در اطراف خود زنان و مردان زیادی را دیده‌اید که از درد زانو شکایت دارند و هنگام بالا رفتن از پله‌ها مدام ناله می‌کنند.این بیماران عمدتا آرتروز دارند.
دکتر شهرام صادقی،متخصص طب فیزیکی در رابطه با این عارضه توضیح می دهند:

 آرتروز چیست و چه بخش‌هایی از بدن را درگیر می‌کند؟
آرتروز یا استئوآرتریت شایع‌ترین بیماری از دسته التهاب مفاصل است.در این بیماری غضروف مفصل صدمه دیده و کم‌کم از بین می‌رود.آرتروز ممکن است هر مفصلی را درگیر کند اما مفاصل بزرگ که وزن بدن را تحمل می‌کنند مثل مفاصل زانو و ران و ستون فقرات بیشتر در معرض ابتلا هستند.

اصلی‌ترین علایم این بیماری چیست؟
آرتروز علایم زیادی دارد ولی ۳ علامت آن شایع‌تر و مشخص‌تر هستند؛اولی خشکی پس از استراحت است،به این معنی که گاهی اوقات وقتی مفصل به‌مدت طولانی بی‌حرکت مانده باشد و بخواهد فعالیت کند درد خواهد داشت.شاید دیده باشید که بیماران مبتلا به آرتروز زانو صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شوند به سختی راه می‌روند اما بعد از مدتی کم‌کم راه رفتنشان به حالت عادی بازمی‌گردد.خشکی مفاصل بعد از یک دوره طولانی عدم ‌فعالیت بسیار شایع است ولی به ندرت بیشتر از نیم ساعت طول می‌کشد.دومین علامت کاهش انطاف پذیری است؛به‌همین دلیل بیماران مبتلا به آرتروز نمی‌توانند به‌ راحتی مفاصل خود را خم و راست کنند و برای علامت بعدی هم می‌توان به درد در مفصل اشاره کرد.توصیه می‌شود کسانی که بیشتر از دو هفته چنین علایمی را در مفاصل خود دارند حتما به پزشک مراجعه کنند.

چه اتفاقی می‌افتد که کسی به آرتروز مبتلا می‌شود؟
علت ایجاد این بیماری هنوز به ‌طور واضح شناخته نشده است ولی چند عامل وجود دارد که می‌تواند زمینه ‌ساز ابتلا به آرتروز باشد،یکی سن بالا است که این بیماری معمولا در افراد بالای ۴۰ سال دیده می‌شود.مورد دوم جنس،چون آرتروز در خانم‌ها بیشتر از آقایان بروز می‌کند ولی دلیل آن هنوز به‌ درستی مشخص نشده است،مورد بعدی ناهنجاری ‌های مادر زادی استخوانی و یا صدمه به مفصل است.آرتروز در ورزشکاران حرفه‌ای که مدام در معرض ضربه خوردن هستند بسیار شایع است مثلا در فوتبالیست‌ها.صدمات غیر ورزشی مثل تصادفات رانندگی هم زمینه را برای آرتروز مهیا می‌کند.

آیا چاقی هم در ابتلا به آرتروز تأثیر دارد؟
چاقی خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می‌دهد.به ‌طور کلی هر چقدر وزن بالاتر باشد مفاصل بزرگ(مثل زانوها)باید بار و فشار بیشتری را تحمل کنند و در نتیجه خطر ابتلا به آرتروز در آنها بیشتر می‌شود. چاقی حتی احتمال بروز آرتروز در دست‌ها را هم افزایش می‌دهد.

این بیماری چه عوارضی دارد؟
متأسفانه این بیماری با گذشت زمان بدتر می‌شود و هنوز درمان قطعی برای آن یافت نشده است اما با کمک برخی روش‌های درمانی می‌توان درد ناشی از این بیماری را کاهش داده و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید.حدود یک سوم بیماران مبتلا به آرتروز ممکن است دچار ناتوانی‌های شدیدی شوند. گاهی درد و ناراحتی مفصل آنقدر شدید می‌شود که بیمار نمی‌تواند از آن مفصل استفاده کند.

به روش‌هایی برای کاهش درد و مشکل بیمار اشاره داشتید.این روش‌ها شامل چه مواردی هستند؟
در موارد بسیار شدید آرتروز جراحی تعویض مفصل توصیه می‌شود اما قبل از جراحی معمولا روش‌های مختلفی پیشنهاد می‌شود که تا حد امکان کار به جراحی ختم نشود که یکی از آنها استراحت دادن به مفصل دردناک است.بیمار باید در هر ساعت دست کم ده دقیقه به مفصل خود استراحت بدهد و سعی کند تاحد امکان فعالیت‌های بدنی خود را طوری تنظیم کند که مفصل مبتلا کمتر فعال باشد.روش دیگر ورزش کردن است که باید حتما با نظارت و اجازه پزشک انجام شود تا مشکل مفصل را تشدید نکند یا باعث بروز درد جدیدی نشود.ورزش‌های سبک و مفرح مثل پیاده‌روی و شنا بیشتر توصیه می‌شوند.با ورزش کردن،عضلات اطراف مفاصل تقویت شده و ثبات مفصل افزایش پیدا می‌کند.البته ورزش کردن نباید باعث بروز درد در مفصل شود و اگر چنین اتفاقی رخ داد فورا ورزش را متوقف کنید.در افرادی که اضافه وزن دارند کم کردن وزن باید حتما مدنظر قرار گیرد.البته رژیم گرفتن و ورزش کردن برای کاهش وزن باید تحت نظر پزشک انجام شود.برای کاهش درد ناشی از آرتروز هم می‌توان از کیسه یخ استفاده کرد.در اغلب موارد پزشک برای بیمار داروهای ضد‌درد و ضد‌التهاب تجویز می‌کند که در کاهش درد مفصل مؤثر است.
روش ‌های جراحی برای درمان آرتروز به چه شکلی هستند؟
 این روش‌ها از پاکسازی فضای مفصلی تا تعویض کامل مفصل متفاوت هستند و جراح بر حسب شدت بیماری از یکی از این روش‌ها استفاده می‌کند.بیماران توجه داشته باشند که جراحی زمانی توصیه می‌شود که درمان‌های دیگری که به تعدادی از آنها اشاره شد مؤثر واقع نشده باشند و بیمار قادر به انجام فعالیت‌های عادی روزمره خود نباشد.

برای بیماران مبتلا به آرتروز چه توصیه‌هایی دارید؟
مهم‌ترین نکته برای بیماران مبتلا به آرتروز به ‌کارگیری روش‌هایی است که باعث کاهش درد و ناراحتی‌شان شود.مثل تمام بیماری ‌های دیگر داشتن یک رژیم غذایی مناسب و سالم مفید خواهد بود.بیمار باید به حد کافی مواد مورد نیاز بدن خود را از طریق غذا تامین کند چون اگر تغذیه نامناسب باشد بدن هم ضعیف می‌شود و به تبع آن مقابله با بیماری دشوارتر می‌شود.
اگر پزشک برای شما داروی ضد درد تجویز کرده حتما سر وقت آن‌ را بخورید چون اگر درد شروع شود و بعد شما تازه مسکن مصرف کنید درد دیرتر و سخت‌تر کنترل می‌شود اما مصرف مرتب و طبق دستور پزشک باعث می‌شود شدت حملات درد کاهش یابد.سعی کنید از مفصل بیمار خود کمتر کار بکشید.مثلا اگر مفاصل انگشتان یک خانم مشکل دارد بهتر است از کیفی استفاده کند که روی شانه می‌افتد نه کیفی که باید با انگشتان دائما در دست گرفته شود.اگر دست شما مشکل دارد سعی کنید برای برداشتن اجسام از دست سالم خود بیشتر استفاده کنید تا فشار کمتری روی مفصل دردناک وارد شود.بیمارانی که در مفصل زانو یا ران دچار مشکل هستند بهتر است در صورت صلاح دید پزشک از عصا موقع راه ‌رفتن استفاده کنند.
سعی کنید بدنتان در هنگام راه رفتن یا نشستن،در وضعیت صحیحی قرار داشته باشد.آب درمانی،هم به‌عنوان ورزش و هم به‌عنوان عاملی جهت تصحیح وضعیت ایستادن و راه رفتن می‌تواند به شما کمک کند.

۱. شیوع در جهان

تمام نژادهای موجود در ایالات متحده به یک میزان به این بیماری مبتلا می‌شوند. بیش‌ترین شیوع آرتروز در جمعیت ژاپن مشاهده می‌شود، در حالی که سیاه پوستان جنوب آفریقا، مردم شرق هندوستان، و جنوب چین دارای کم‌ترین آمار ابتلا به آرتروز هستند. معمولا آرتروز را با عناوین آرتریت دژنراتیو (تباه کننده) یا بیماری دژنراتیو مفصل نیز می‌شناسند.

آرتروز معمولا دست‌ها، پاها، ستون فقرات، و هم‌چنین مفاصل تحمل کننده‌ی وزن اصلی بدن، یعنی زانوها و ران‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. آرتروز معمولا علت شناخته شده‌ای ندارد؛ به این نوع از آرتروز که دارای علت شناخته شده‌ای نباشد، آرتروز اولیه می‌گویند. هنگامی که علت آرتروز مشخص باشد (مثلا تصادم یا بیماری)، به آن آرتروز ثانویه می‌گویند.

۲. تفاوت میان آرتروز و روماتیسم مفصلی چیست؟

به اختلال مزمن مفصلی غضروف‌ها آرتروز می‌گویند. آرتروز یک بیماری سیستمیک نیست. آرتروز یک بیماری خود ایمنی هم نیست. ولی روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است، از این رو، روماتیسم مفصلی حاصل بروز اشتباه در دستگاه ایمنی بدن است؛ در این بیماری،‌ دستگاه ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های خود حمله‌ور می‌شود (به خصوص به بافت پوشش مفاصل که به غشاء زلاله‌ای مشهور است). روماتیسم مفصلی یک بیماری سیستمیک نیز هست. از این رو، این بیماری می‌تواند به بافت‌های سرتاسر بدن و فراتر از مفاصل حمله کند؛ بافت‌هایی از قبیل بافت‌های ریه، چشم‌ها، و پوست.

ب) علت های آرتروز چه هستند؟

۱. آرتروز اولیه

آرتروز اولیه (یا ناشناخته، یا ایدیوپاتیک) به دلیل تصادم یا بیماری ایجاد نمی‌شود، و تا حدودی ناشی از افزایش سن و پیر شدن طبیعی مفاصل است. با افزایش سن، بر اثر کارکرد فرایند‌های بیولوژیک، آب موجود در غضروف‌ها کاهش می‌یابد و ساختار پروتئینی آن‌ها نیز فرسوده می‌شود. در نهایت، غضروف به تدریج پوسته پوسته یا دچار شکاف‌هایی عمیق می‌شود؛ و به این ترتیب، از بین می‌رود. در آرتروز پیشرفته، ضربه‌گیر غضروفی بین استخوان‌های مفصل به طور کامل از بین می‌رود. استفاده‌ی مکرر از مفاصل آسیب دیده در طول چند سال، خود به خود باعث ایجاد ناراحتی و التهاب در غضروف، و بروز درد و تورم می‌شود.

از دست رفتن لایه‌ی ضربه‌گیر غضروفی باعث ایجاد اصطکاک بین استخوان‌ها، و درد و محدودیت در حرکت مفصل می‌شود. التهاب غضروف نیز می‌تواند باعث رشد استخوان‌های جدیدی در اطراف مفاصل شود (که به آن خار استخوان، استخوان‌رست، یا استئوفیت می‌گویند). آرتروز معمولا در میان افراد مختلف یک خانواده بروز می‌کند؛ این نشان‌دهنده‌ی اساس وراثتی (ژنتیکی) این بیماری است. به این ترتیب، به نظر می‌رسد آرتروز ترکیبی از هر یک از عوامل مذکور است که در نهایت به باریک شدن لایه‌ی غضروفی در مفصل آسیب دیده منجر می‌شود

 

۲. آرتروز ثانویه

آرتروز ثانویه نوعی آرتروز است که در اثر بیماری یا وضعیتی خاص بروز می‌کند. وضعیت‌هایی که می‌توانند به بروز آرتروز ثانویه منجر شوند عبارت هستند از چاقی مفرط، تصادم یا جراحی مکرر در ساختار مفصل، ناهنجاری مادرزادی در مفصل، نقرس، دیابت، و سایر اختلالات هورمونی.

چاقی مفرط با افزایش استرس فیزیکی روی مفاصل و بالتبع روی غضروف‌ها باعث بروز آرتروز می‌شود. در حقیقت، بعد از کهولت سن، چاقی مفرط مهم‌ترین عامل خطر بروز آرتروز در زانوها به شمار می‌رود. ابتلای زودهنگام وزنه‌برداران به بیماری آرتروز تا حدودی به وزن سنگین بدن‌شان مربوط می‌شود. به نظر می‌رسد، دلیل ابتلای زودهنگام بازیکنان فوتبال و کارکنان ارتش به بیماری آرتروز نیز وارد آمدن صدمات مکرر به بافت‌های مفصل (رباط‌ها، استخوان‌ها، و غضروف‌ها) باشد. نکته‌ی جالب این‌که، مطالعات علمی هیچ گونه افزایش خطر ابتلا به آرتروز را در میان دوندگان استقامت مشاهده نکرده‌اند.

رسوبات بلوری در غضروف نیز می‌توانند باعث فرسایش غضروف و بروز آرتروز شوند. بلور‌های اسید اوریک در بیماران مبتلا به نقرس باعث بروز آرتروز می‌شوند؛ در حالی که در بیماران مبتلا به نوعی بیماری موسوم به شبه نقرس، کلسیم پیروفسفات می‌تواند عامل ابتلا به آرتروز باشد.

برخی آدم‌ها با ناهنجاری‌هایی در شکل مفصل متولد می‌شوند (ناهنجاری‌های مادرزادی)

این افراد در معرض ساییدگی فیزیکی مفصل، و در نتیجه، فرسایش و نابودی غضروف مفصل قرار دارند. آرتروز مفاصل ران معمولا با ناهنجاری‌های ساختاری این مفاصل که از بدو تولد در افراد وجود داشته‌اند، در ارتباط هستند.

اختلالات هورمونی، نظیر دیابت و اختلالات هورمون رشد نیز با فرسایش زودهنگام غضروف و بروز آرتروز ثانویه در ارتباط هستند.

ج) علائم آرتروز چه هستند؟

این بیماری نوعی بیماری است که به غضروف مفاصل محدود می‌شود. بر خلاف بسیاری دیگر از اشکال آرتریت که جزء بیماری‌های سیستمیک هستند (وضعیت‌هایی که به غیر از مفاصل، بر نواحی متعدد بدن نیز تاثیر می‌گذارند)، از جمله روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید و لوپوس منتشر، آرتروز سایر اندام‌های بدن را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد.

۱. درد در مفصل یا مفاصل آسیب دیده

شایع‌ترین نشانه‌ی این بیماری ، بروز درد در مفصل یا مفاصل آسیب دیده (بعد از استفاده مکرر از آن‌ها) است. این وضعیت می‌تواند به زانو درد، درد مفصل ران، درد انگشت، درد قوزک پا، پا درد، درد مچ، شانه درد، و از دست رفتن دامنه‌ی حرکت و کارکرد این مفاصل منجر ‌شود. درد مفصل ناشی از آرتروز معمولا در ساعات پایانی روز وخیم‌تر می‌شود. هم‌چنین، ممکن است مفاصل آسیب دیده دچار تورم، حرارت بالا، و صدا نیز بشوند. هم‌چنین ممکن است بعد از یک دوره‌ی بی تحرکی طولانی (مثلا نشستن در سالن تئاتر) بیمار دچار درد و سفتی مفاصل شود. در افراد مبتلا به آرتروز شدید، از دست رفتن کامل ضربه‌گیر غضروفی می‌تواند باعث ایجاد اصطکاک میان استخوان‌ها شود، و همین عامل می‌تواند به بروز درد، حتی در حالت استراحت یا ایجاد درد به همراه محدودیت در تحرک منجر شود.

۲.  فرسایش شدید مفاصل

علائم آرتروز از یک بیمار به بیمار دیگر می‌توانند بسیار متفاوت باشند. برخی بیماران به علت تحمل این علائم دچار ضعف و ناتوانی می‌شوند. از سویی دیگر، برخی دیگر از بیماران، علی‌رغم نشانه‌های بارزی مبنی بر فرسایش شدید مفاصل در تصاویر رادیولوژی، به شکل قابل توجهی علائم کم‌تری را تحمل می‌کنند. به علاوه، ممکن است این علائم به صورت تناوبی بروز کنند. مثلا جای تعجب نیست اگر بیمار مبتلا به آرتروز مفاصل انگشت، دست‌ها، و زانو، بین هر دوره‌ی عود علائم، چندین سال بدون تحمل درد و مشکل زندگی‌اش را سپری کند.

 

۳. فرسایش غضروف پیشرونده مفاصل زانو

این بیماری زانو غالبا با وزن بسیار زیاد بالا تنه، چای مفرط، یا سابقه‌ی تصادم مکرر و / یا جراحی مفصل در ارتباط است. فرسایش غضروف پیشرونده‌ی مفاصل زانو می‌تواند به تغییر شکل و ایجاد انحنای خارجی زانوها منجر شود که به این حالت وضعیت پا پرانتزی گفته می‌شود. آدم‌های مبتلا به آرتروز مفاصل تحمل کننده‌ی وزن (نظیر زانو) ممکن است دچار لنگی شوند. لنگیدن این بیماران می‌تواند با پیشرفت فرسایش غضروف‌ها وخیم‌تر شود. درد، لنگی، و اختلال مفصلی در برخی بیماران، ممکن است در برابر مصرف دارو یا سایر اقدامات حفاظتی، پاسخ مثبت نشان ندهد. از این رو، آرتروز شدید زانوها یکی از شایع‌ترین دلایل انجام عمل جراحی تعویض کامل مفصل زانو در ایالات متحده است.

۴. درد در گردن یا قسمت پایین کمر

آرتروز ستون فقرات گردنی یا ستون فقرات کمری نیز باعث بروز درد در گردن یا قسمت پایین کمر می‌شوند. خار استخوان یا استئوفیتی که در ستون فقرات مبتلا به آرتریت ایجاد می‌شود، می‌تواند باعث تحریک اعصاب ستون فقرات شود، و درد شدیدی را ایجاد کند که از ستون فقرات آغاز و به بی‌حسی و کرختی اعضای آسیب دیده‌ی بدن منجر می‌شود.

۵. برجستگی های سخت و استخوانی در مفاصل کوچک انگشتان

این بیماری می‌تواند باعث تشکیل برجستگی‌های سخت و استخوانی در مفاصل کوچک انگشتان شود. این برجستگی‌های استخوانی در مفاصل کوچک انتهای انگشتان گره هبردن نام دارند؛ این نام از روی پزشک مشهور بریتانیایی برداشته شده است. این خارهای استخوانی ناشی از آرتروز مفاصل باعث تغییر شکل استخوان می‌شوند. یکی دیگر از برجستگی‌ها یا گره‌های شایع که در مفصل میانی انگشتان بسیاری از بیماران مبتلا به آرتروز ایجاد می‌شود، گرهی بوچارد نام دارد. دکتر بوچارد پزشک مشهور فرانسوی بود که در اواخر قرن نوزدهم به مطالعه روی بیماران مبتلا به آرتروز پرداخت.

گره‌های هبردن و بوچارد ممکن است دردناک نباشند، ولی غالبا باعث محدودیت در دامنه‌ی حرکتی مفصل می‌شوند. ویژگی‌های ظاهری برجستگی‌های روی انگشت می‌توانند در تشخیص بیماری آرتروز موثر باشند. آرتروز مفصل انگشت شست پا نیز می‌تواند به انحراف شست منجر شود. بروز آرتروز در انگشتان دست و پا ممکن است دارای اساس ژنتیکی باشد و در بسیاری از اعضای مونث برخی خانواده‌ها مشاهده می‌شود.

د) متخصصان چگونه آرتروز را تشخیص می‌دهند؟

هیچ آزمایش خونی برای تشخیص بیماری آرتروز وجود ندارد. فقط جهت حذف گزینه‌های احتمالی بیماری‌های عامل آرتروز ثانویه، و هم‌چنین حذف گزینه‌های احتمالی سایر اشکال آرتریت که ممکن است با آرتروز اشتباه گرفته شوند، می‌توان از آزمایش‌های خون استفاده کرد.

۱. تصویربرداری اشعه‌ی ایکس (رادیولوژی) از مفاصل آسیب دیده

برای تشخیص این بیماری می‌توان از تصویربرداری اشعه‌ی ایکس (رادیولوژی) از مفاصل آسیب دیده بهره برد. مشاهدات معمول تصاویر رادیولوژی از وضعیت آرتروز در بیماران می‌توانند شامل نابودی غضروف مفصل، باریک شدن فضای مفصلی میان دو استخوان مجاور، و تشکیل خار استخوان باشند. به علاوه، تصاویر ساده‌ی رادیولوژی می‌توانند برای حذف گزینه‌های احتمالی عامل درد در مفصل مورد نظر و هم‌چنین، کمک به تصمیم گیری درباره‌ی زمان مناسب برای انجام عمل جراحی مداخله‌ای مفید باشند.

۲. آرتروسنتز

آرتروسنتز یکی از اقدامات تشخیصی است که داخل مطب پزشک متخصص انجام می‌شود و طی آن، با استفاده از سوزن مایعی از داخل مفصل خارج می‌شود. در طول آرتروسنتز، با استفاده از یک سوزن استریل مایع مفصلی از داخل بدن بیمار خارج می‌شود تا روی آن آزمایش و بررسی‌های لازم انجام شود. بررسی مایع مفصلی در حذف گزینه‌های احتمالی نظیر احتمال ابتلا به نقرس، عفونت، و سایر عوامل آرتریت موثر است. خارج کردن مایع مفصلی و تزریق کورتیکواستروئید درون مفصل در طول آرتروسنتز می‌تواند به تسکین درد، تورم، و التهاب کمک کند.

 

۳. آرتروسکوپی

آرتروسکپی نیز یکی دیگر از فنون جراحی است که توسط پزشک انجام می‌شود؛ در این روش، پزشک با فرو کردن یک دوربین بسیار کوچک در فضای مفصل بیمار به مشاهده‌ی وضعیت آن می‌پردازد. به وسیله‌ی آرتروسکپی، ناهنجاری‌ها و آسیب‌های وارده به غضروف و رباط‌ها را می‌توان تشخیص داد و گاهی اوقات نیز آن‌ها را ترمیم کرد. در صورت موفقیت این عمل، بیمار می‌تواند بسیار سریع‌تر از عمل جراحی باز مفصل بهبودی حاصل کند.

در نهایت، بررسی دقیق موقعیت، مدت زمان ابتلا به این بیماری، و ویژگی‌های علائم مفصل و شکل ظاهری مفاصل می‌تواند به پزشک در تشخیص صحیح بیماری آرتروز کمک کند. ایجاد برجستگی استخوانی در مفصل ناشی از تشکیل خار استخوانی یکی از ویژگی‌های بارز بیماری آرتروز است. از این رو، وجود گره‌های هبردن، گره‌های بوچارد، و انحراف شست پا می‌تواند جزء علائم تشخیص آرتروز به شمار ‌رود.

ه) درمان‌های پزشکی برای آرتروز چه هستند؟

جدای از کاهش وزن و خودداری از انجام فعالیت‌هایی که استرس بیش از اندازه‌ای را بر غضروف مفصل تحمیل می‌کنند، هیچ درمان پزشکی خاصی برای توقف فرسایش غضروف یا ترمیم غضروف آسیب دیده در آرتروز وجود ندارد. بنابراین، هدف اصلی درمان آرتروز کاهش درد و التهاب مفصل و در عین حال، بهبود و حفظ کارکرد مفصل است. برخی بیماران مبتلا به آرتروز دارای درد بسیار کمی هستند یا هیچ دردی احساس نمی‌کنند و احتمالا نیازی به درمان ندارند.

سایر بیماران ممکن است از اقدامات حفاظتی نظیر استراحت، تمرین بدنی، رژیم غذایی برای کنترل و کاهش وزن، فیزیوتراپی و / یا کار درمانی، و وسایل پشتیبانی فیزیکی مانند زانو بند بهره بگیرند. این اقدامات به ویژه در شرایطی بسیار اهمیت پیدا می‌کنند که مفاصل بزرگ و تحمل کننده‌ی وزن بدن نظیر زانو و ران تحت تاثیر آرتروز قرار گرفته باشند. در حقیقت، حتی کم‌ترین میزان از کاهش وزن نیز می‌تواند به کاهش علائم آرتروز در مفاصل بزرگی هم‌چون زانو و ران کمک کند. جهت تکمیل اقدامات فیزیکی بالا، از برخی داروها نیز استفاده می‌شود. این داروها جهت کاهش التهاب و درد مفصل ممکن است به اشکال موضعی، خوراکی، یا تزریقی در مفصل استفاده شوند. درصورتی که اقدامات حفاظتی جهت کنترل درد و بهبود کارکرد مفصل کارساز نباشند، باید گزینه‌ی جراحی را مد نظر قرار داد.

۱. استراحت دادن مفاصل آسیب دیده

استراحت دادن مفاصل آسیب دیده می‌تواند استرس موجود روی مفاصل را کاهش و درد و تورم را تسکین دهد. در این شرایط، از بیمار خواسته می‌شود شدت و / یا دفعات فعالیت‌هایی را که دائما باعث درد مفصل می‌شوند، به سادگی کاهش دهد.

معمولا اگر تمرینات بدنی در سطوحی انجام شوند که باعث درد مفصل نشوند، موجب تشدید آرتروز نخواهند شد. تمرین بدنی از راه‌های مختلفی نظیر تقویت ماهیچه‌های پشتیبان در اطراف مفاصل، برای تسکین آرتروز مفید است. هم‌چنین، تمرین بدنی از “‌خشک شدن‌”‌ مفصل پیشگیری می‌کنید، و باعث بهبود و حفظ تحرک آن می‌شود. در نهایت نیز، تمرین بدنی به کاهش وزن و افزایش استقامت بیمار کمک می‌کند. استفاده از گرمای موضعی، قبل از انجام فعالیت ورزشی، و کمپرس سرد، بعد از اتمام تمرین بدنی، می‌تواند به تسکین درد و التهاب کمک کند. شنا برای بیماران مبتلا به آرتروز بسیار مناسب است، زیرا شرایطی را فراهم می‌آورد که بیمار با کم‌ترین میزان استرس روی مفصل بتواند فعالیت بدنی داشته باشد. از دیگر فعالیت‌های بدنی محبوب برای کنترل علائم آرتروز می‌توان به پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری ثابت، و تمریناتی شامل وزنه‌های سبک اشاره کرد.

 

۲. استفاده از وسایل مخصوص پشتیبانی فیزیکی از مفاصل

متخصصان فیزیوتراپی نیز می‌توانند با استفاده از وسایل مخصوص پشتیبانی فیزیکی از مفاصل نظیر آتل‌، عصا، واکر، و انواع بندها (بریس) به بیماران مبتلا به آرتروز کمک کنند. این وسایل پزشکی می‌توانند در کاهش استرس روی مفاصل بسیار مفید باشند. متخصص کار درمانی نیز می‌تواند فعالیت‌های مورد نیاز روزانه‌ی بیمار را ارزیابی، و وسایل کمکی مناسبی را پیشنهاد کند که ممکن است در محل کار یا خانه برای این بیماران مفید باشند. آتل‌های انگشت می‌توانند از مفاصل انگشت بیماران محافظت کنند. پارافین درمانی (قرار دادن دست در ظرفی حاوی پارافین)، قرار دادن مفصل آسیب دیده در آب گرم، و پوشیدن دستکش‌های نخی مخصوص آرتروز (هنگام شب) نیز می‌توانند به تسکین علائم آرتروز دست کمک کنند. برای بهبود علائم مربوط به ستون فقرات نیز، بسته به ناحیه‌ی درد، می‌توان از گردن‌بند طبی، کرست کمری، یا تشک سفت استفاده کرد.

۳. استفاده از مسکن های خفیف

استفاده از مسکن‌های خفیف نظیر آسپیرین و استامینوفن برای بسیاری از بیماران مبتلا به آرتروز کارساز و کافی خواهد بود. مطالعات نشان داده‌اند، مصرف دوزهای مناسب استامینوفن معمولا می‌تواند به اندازه‌ی تجویز داروهای ضد التهابی برای تسکین درد آرتروز زانو کارساز باشد. از آن‌جا که استامینوفن نسبت به داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی عوارض جانبی کم‌تری برای دستگاه گوارش (به ویژه برای سالمندان) دارد، عموما در تجویز داروی اولیه برای بیماران مبتلا به آرتروز، به داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی ترجیح داده می‌شود. هم‌چنین، به طور موقتی می‌توان از داروهای آرام کننده‌ی ماهیچه‌های در حال اسپاسم نیز استفاده کرد. به علاوه، استفاده از پماد‌های ضد درد روی پوست مفاصل آسیب دیده نیز می‌تواند دردهای خفیف آرتروز را تسکین دهد. از جمله‌ی این پمادها می‌توان به کپسایسین ، سالیسین، متیل سالیسیلات، و منتول اشاره کرد.

۴. استفاده از درمان های موضعی

هم‌چنین، برخی درمان‌های موضعی جدید نیز نظیر لوسیون‌های ضد التهابی، دیکلوفناک، و چسب‌های دیکلوفناک برای تسکین درد آرتروز کاربرد دارند.

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) نیز از جمله داروهایی هستند که برای کاهش درد و التهاب مفاصل کاربرد دارند. از نمونه‌های این قبیل داروها می‌توان به آسپیرین، ایبوپروفن، نابومتون، و ناپروکسن اشاره کرد. گاهی اوقات می‌توان به طور موقتی از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی استفاده کرد و در دوره‌ی تسکین علائم، مصرف‌شان را متوقف کرد؛ به این ترتیب، می‌توان میزان خطر عوارض جانبی مصرف این داروها را کاهش داد.

شایع‌ترین عوارض جانبی داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی شامل ناراحتی‌های گوارشی از قبیل معده درد، اسهال و گرفتگی معده، زخم معده، و حتی خونریزی هستند. خطر بروز عوارض جانبی فوق و سایر عوارض در میان سالمندان بیش‌تر است. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی جدیدتر که به آن‌ها، مهارکننده انتخابی گفته می‌شود، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که مسمومیت کم‌تری برای معده و روده‌ها به همراه داشته باشند. از آن‌جا که علائم آرتروز مکوکس۲ ختلف و متناوب هستند، از این داروها فقط زمانی استفاده می‌شود که درد مفاصل عود کنند یا بیمار قصد انجام فعالیتی را داشته باشد که ممکن است باعث عود کردن علائم شود.

 

۵. درمان جایگزین به وسیله مگمل های غذایی

برخی از مطالعات، نه همه‌ی آن‌ها، گزارش داده‌اند، انجام درمان جایگزین به وسیله‌ی مکمل‌های غذایی گلوکوزامین و کندروایتین می‌تواند علائم درد و سفتی را در برخی بیماران مبتلا به آرتروز تسکین دهد. این مکمل‌ها در داروخانه‌ها و سایر فروشگاه‌های مکمل‌های غذایی قابل دسترسی هستند، و تهیه‌ی آن‌ها نیازی به نسخه ندارد؛ ولی هیچ قطعیتی درباره‌ی اصالت این محصولات یا دوز مناسب و ترکیبات فعال موجود در آن‌ها وجود ندارد، زیرا این داروها توسط سازمان غذا و دارو ایالات متحده تایید نشده‌اند.

مؤسسه ملی سلامت ایالات متحده روی تاثیر گلوکوزامین بر درمان درد آرتروز مطالعه‌ای را انجام داده است. پژوهش‌های اولیه نشان دادند، این داروها فقط دارای تاثیر خفیفی بر تسکین درد مبتلایان به شدیدترین حالت آرتروزهستند، و در بیش‌تر بیماران نیز تاثیری فراتر از داروهای پلاسیبو (دارونما) نگذاشته‌اند. امیدوار هستیم، مطالعات آینده بتوانند بسیاری از مسائل را درباره‌ی میزان مصرف، بی خطری، و اثربخشی فرمول‌های مختلف گلوکوزامین برای درمان آرتروز روشن‌تر کنند. بیمارانی که از داروهای رقیق کننده‌ی خون استفاده می‌کنند، باید در مصرف کندروایتین احتیاط بیش‌تری به خرج دهند، زیرا این دارو می‌تواند خون را رقیق‌تر و خطر خونریزی شدید را بیش‌تر کند. مکمل‌های روغن ماهی نیز تا حدودی خواص ضد التهابی از خود نشان داده‌اند؛ از این رو، گاهی اوقات افزایش مصرف ماهی و / یا کپسول‌های روغن ماهی (کپسول‌های امگا-۳) در رژیم غذایی، می‌تواند التهاب ناشی از آرتریت را کاهش دهد.

۶. تزریق مستقیم کورتیزون در مفاصل ملتهب

با این‌که معمولا از کورتیزون خوراکی برای درمان این بیماری استفاده نمی‌شود، تزریق مستقیم آن در مفاصل ملتهب می‌تواند به سرعت درد را کاهش دهد و به بازیابی کارکرد مفاصل کمک کند. از آن‌جا که تزریق مکرر کورتیزون می‌تواند برای بافت‌ها و استخوان‌ها مضر باشد، از این دارو برای بیمارانی استفاده می‌شود که علائم شدیدی را تحمل می‌کنند.

۷. تزریق داروهای حاوی اسید هیالورونیک داخل مفصل

برای درمان درد مداوم ناشی از آرتروزشدید زانو که از طریق کاهش وزن، تمرین بدنی، یا داروها تسکین نمی‌یابد، گاهی اوقات، به ویژه در شرایطی که انجام جراحی مد نظر پزشک نباشد، یک سری تزریق داروهای حاوی اسید هیالورونیک داخل مفصل می‌تواند کارساز باشد. به نظر می‌رسد، این داروها با بازیابی موقت غلظت مایع مفصلی، بهبود روان سازی داخل مفصل و افزایش استقامت آن در برابر ضربه، و احتمالا با اثرگذاری مستقیم بر گیرنده‌های درد بتوانند به تسکین علائم این بیماری کمک کنند.

۸. انجام عمل جراحی

معمولا عمل جراحی برای آن دسته از بیمارانی تجویز می‌شود که به آرتروزشدیدی مبتلا هستند و بیماری‌شان به درمان‌های حفاظتی پاسخ مثبت نمی‌دهد. در صورت تشخیص پارگی غضروف، انجام آرتروسکپی (طبق آن‌چه پیش‌تر گفته شد) می‌تواند موثر باشد. عمل جراحی استئوتومی (یا برش استخوان) نیز یکی دیگر از اقدامات درمانی است که از طریق برداشتن قسمتی از استخوان، به بازیابی ساختار برخی مفاصل تغییر شکل یافته در بیماران خاص، به ویژه آن‌هایی که از برخی اشکال بیماری زانو رنج می‌برند، کمک می‌کند.

در برخی موارد، بهترین راه برای درمان علائم فرسایش شدید مفاصل، اقدام به خشک کردن آن‌ها (آرترودز) یا جایگزینی مفصل آسیب دیده با یک مفصل مصنوعی (آرتروپلاستی) است. امروزه جایگزینی کامل مفصل باسن یا مفصل ران به یکی از اقدامات درمانی رایج در بیمارستان‌های عمومی سراسر ایالات متحده تبدیل شده است. این اقدامات درمانی می‌توانند به اندازه‌ی قابل ملاحظه‌ای درد را کاهش و کارکرد مفصل را بهبود دهند.

 

و) اگر هیچ علامتی (یا کم‌ترین میزان علامت) از نشانه‌های اولیه‌ی آرتروز وجود نداشته باشد، چه باید کرد؟

بهترین اقدامات برای مقابله با این بیماری شامل تشخیص مناسب این بیماری و اتخاذ برنامه‌ی درمانی بلند مدت و بهینه برای این بیماری است. با این‌که بسیاری از این اقدامات را در این مقاله توضیح می‌دهیم، برنامه‌ی درمانی باید مخصوص به هر بیمار مبتلا به آرتروز، و بسته به نوع مفصل آسیب دیده و شدت علائم، به طور جداگانه طراحی شود.

ز) مراجعه به متخصص آرتریت یا روماتولوژیست

معمولا مراجعه به یک پزشک عمومی برای تشخیص علت یا نوع آرتریت کفایت می‌کند. غالبا برای به دست آوردن این اطلاعات، مراجعه به متخصص آرتریت (روماتولوژیست) ضروری نیست. با وجود این، اگر تشخیص یا برنامه‌ی درمانی آن‌چنان که باید، شفاف نباشد، بهتر است به یک روماتولوژیست مراجعه شود.

معمولا تشخیص این مسئله که بیمار دچار گره‌های معمول ناشی از آرتروز (گره‌ی هبردن) شده است، صرفا بر اساس معاینات اولیه صورت می‌گیرد و نیازی به انجام آزمایش‌های بیش‌تر، از قبیل آزمایش خون یا تصویر رادیولوژی نیست. گاهی اوقات، جهت درک بهتر درجه یا ویژگی خاص آرتروز در یک مفصل خاص می‌توان از آزمایش‌های پزشکی بهره برد. هم‌چنین، انجام این آزمایش‌ها می‌تواند برای آگاهی و حذف احتمال ابتلای فرد به سایر وضعیت‌ها نیز موثر باشد.

ح) اقدامات درمانی با استفاده از داروهای مسکن و ضد التهابی

آرتروزانگشتان دستی که هیچ علامت خاصی ندارد (یا دارای علائم خفیف است)،‌ به درمان خاصی نیز نیاز ندارد. با وجود این، وقتی علائم آرتروز آزاردهنده و دائمی شوند، اقدامات درمانی باید شامل استفاده از داروهای مسکن و ضد التهابی، به همراه / بدون مکمل‌های غذایی نظیر گلوکوزامین و / یا کندروایتین باشد. به علاوه، استفاده از کمپرس سرد / گرم و پمادهای مسکن موضعی نیز می‌تواند موثر باشد.

در اولین مرحله، معمولا پزشک از بیمار می‌خواهد مکمل‌های غذایی بدون نسخه‌ای نظیر گلوکوزامین و کندروایتین را امتحان کند. طبق شواهد برخی مطالعات علمی، هر یک از این مکمل‌ها می‌توانند درد و سفتی مفاصل را در برخی از مبتلایان به آرتروز (نه همه‌ی آن‌ها) بر طرف کنند. این مکمل‌ها را می‌توانید بدون نسخه از داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های مخصوص خریداری کنید. طبق توصیه‌ی پزشکان، اگر ظرف دو ماه بعد از مصرف این مکمل‌ها، بهبودی حاصل نشود، بیمار باید مصرف آن‌ها را متوقف کند. به این نکته دقت کنید که برخی تولید کنندگان محصولات دارویی ادعا می‌کنند این مکمل‌ها می‌توانند غضروف را بازسازی کنند. این ادعا تاکنون توسط هیچ یک از مطالعات علمی به طور کافی تایید نشده است.

۱. روغن ماهی مکمل غذایی مفید برای درمان آرتروز

طبق برخی شواهد علمی، روغن ماهی نیز به عنوان یکی دیگر از مکمل‌های غذایی مفید برای علائم آرتروز، دارای خواص ضد التهابی است. به علاوه، گاهی اوقات افزایش مصرف ماهی در رژیم غذایی و / یا کپسول‌های روغن ماهی (کپسول‌های امگا-۳) می‌تواند التهاب ناشی از آرتریت را کاهش دهد. طبق برخی شواهد، مکمل ویتامین D نیز می‌تواند تورم مفصلی را در بیماران مبتلا به آرتروز کاهش دهد.

 

۲. چاقی مفرط  یکی از عوامل خطر بروز آرتروز زانو

مدت‌‌ها است که همه‌ی پزشکان چاقی مفرط را به عنوان یکی از عوامل خطر بروز آرتروز زانو می‌شناسند. توصیه می‌شود، بیماران چاقی که نشانه‌های اولیه‌ی آرتروز دست را در خود مشاهده می‌کنند، به سرعت وزن‌شان را کاهش دهند، زیرا آن‌ها در معرض ابتلا به آرتروز زانو نیز قرار دارند. باید از مصرف خوراکی‌هایی که باعث افزایش وزن می‌شوند، خودداری کنید. همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، حتی کم‌ترین کاهش وزن نیز می‌تواند در کنترل علائم آرتروز موثر باشد.

۳. استفاده از داروهای مسکن

استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه نظیر استامینوفن نیز برای تسکین علائم آرتروز خفیف بسیار موثر است. معمولا پزشکان این داروها را به عنوان اولین اقدامات درمانی برای بیمار تجویز می‌کنند. مطالعات نشان داده‌اند، مصرف استامینوفن، با دوزهای مناسب و کافی، می‌تواند به اندازه‌ی داروهای ضد التهاب برای تسکین درد آرتروز زانو اثربخش باشد. از آن‌جا که استامینوفن نسبت به داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی عوارض جانبی کم‌تری برای دستگاه گوارش (به ویژه برای سالمندان) دارد، تجویز آن به عنوان دارو برای تسکین درد بیماران مبتلا به آرتروز ترجیح داده می‌شود. اگر استامینوفن کارساز نشود، معمولا مصرف داروهای ضد التهابی بدون نسخه نظیر ایبوپروفن، کتوپروفن، و ناپروکسن توصیه می‌شود. بسیاری از بیماران با مصرف این داروها به همراه مکمل‌های گلوکوزامین و کندروایتین به نتایج خوبی دست یافته‌اند.

۴. کاهش درد با استفاده از پارافین گرم

علائم درد ناشی از این بیماری در برخی بیماران، با قرار دادن دست‌های‌شان در پارافین گرم (هنگام صبح) به اندازه‌ی قابل توجهی کاهش می‌یابد. معمولا پارافین یا وکس را می‌توانید از داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های محصولات بهداشتی تهیه کنید. می‌توانید این پارافین یا وکس را در ظرفی روی حرارت ذوب کنید؛ بعد از استفاده از وکس، می‌توانید باقی مانده‌های آن را از روی دست‌تان جدا کنید و مجددا به ظرف برگردانید تا بار دیگر از آن‌ها استفاده کنید. قرار دادن مفصل آسیب دیده در آب گرم، و پوشیدن دستکش‌های نخی مخصوص آرتروز (در طول شب، برای گرم نگه داشتن دست‌ها هنگام خواب) نیز می‌توانند به تسکین علائم آرتروز دست کمک کنند. به علاوه، انجام مرتب تمرینات ملایم برای افزایش دامنه‌ی حرکت نیز می‌تواند به حفظ کارکرد مفاصل کمک کند. بهترین و راحت‌ترین زمان برای انجام این تمرینات، بعد از گرم کردن دست‌ها هنگام صبح است.

۵. استفاده‌ی موضعی از پمادهای مسکن

استفاده‌ی موضعی از پمادهای مسکن (روی بخش از پوست که مفصل آسیب دیده در زیر آن قرار دارد) نیز می‌تواند دردهای ناشی از آرتریت خفیف را در طول روز کاهش دهد. از جمله‌ی این پمادها می‌توان به پماد کپسایسین، سالیسین، متیل سالیسیلات، و منتول اشاره کرد. گاهی اوقات، برای کمک به تسکین بیش‌تر علائم خفیف آرتروز، می‌توانید از چند تکه یخ (به ویژه در ساعات پایانی روز) استفاده کنید. متخصصان کار درمانی نیز می‌توانند با ارزیابی فعالیت‌های روزانه‌تان تشخیص دهند کدام نوع از روش‌های درمانی می‌تواند در خانه یا محل کار به بیمار کمک کند.

در نهایت، اگر بعد از انجام تمام این کارها، علائم آرتریت هم‌چنان پا بر جا بمانند، حتما باید به پزشک متخصصی مراجعه کنید که بتواند برای هر بیمار خاص، دستورالعمل خاص و بهینه‌ای را برای کنترل این بیماری ارائه دهد. نسخه‌های دارویی بسیاری برای درمان بیماران مبتلا به آرتروز مزمن و علائم آزاردهنده‌ی آن وجود دارد.

علاوه بر اقدامات بالا، اگر در دست‌های‌تان نشانه‌ها و علائم اولیه‌ای آرتروز را مشاهده می‌کنید، حتما در سایر مفاصل بدن‌تان نیز به دنبال علائم این بیماری بگردید.

 

ط) عاقبت بیماران مبتلا به آرتروز چگونه است؟

پیش‌بینی وضعیت آینده‌ و عاقبت بیماران مبتلا به این بیماری به مفاصل آسیب دیده و میزان علائم و نقص‌های موجود در آن‌ها بستگی دارد. برخی بیماران آن‌چنان تحت تاثیر علائم آرتروز قرار نمی‌گیرند، در حالی که برخی دیگر به شدت دچار ناتوانی می‌شوند. جراحی تعویض و جایگزین مفصل، به دلایلی، بهترین اقدام درمانی بلند مدت برای آرتروز شدید به شمار می‌رود. برخی‌ها نیز نگران‌اند که آرتروز بتواند بر اندام‌های داخلی بدن نیز تاثیرگذار باشد؛ این نگرانی بی‌مورد است. آرتروز هیچ آسیبی به اندام‌های داخلی نمی‌رساند و هیچ نشانه‌ای از آن در آزمایش‌های خون وجود ندارد.

ی) آیا پیشگیری از آرتروز امکان‌پذیر است؟

به استثنای جلوگیری از وارد آمدن هر گونه صدمه به مفاصل (که ارادی است و با احتیاط بیش‌تر قابل تحقق است)، هیچ اقدام پیشگیرانه‌ای برای آرتروز وجود ندارد.

ک) کدام تخصص‌های پزشکی می‌توانند به درمان آرتروز کمک کنند؟

پزشکان عمومی، متخصصان داخلی، ارتوپدی، روماتولوژیست‌ها، متخصصان طب فیزیکی، متخصصان کار درمانی، ارتوتیستها (ارتوپدهای فنی)، متخصصان فیزیوتراپی، و سایر متخصصان توانبخشی می‌توانند به درمان آرتروز کمک کنند.

ل) آینده برای بیماران مبتلا به آرتروز چه به ارمغان خواهد آورد؟

در آینده، ممکن است داروهایی در دسترس عموم قرار بگیرند که بتوانند از غضروف در برابر پیامدهای نابودگرانه‌ی این بیماری محافظت کنند. سرانجام، پژوهش‌ها در خصوص بیولوژی غضروف به دستاوردهای جدید و هیجان‌آوری در کنترل آرتروز خواهند رسید.

۱. ترمیم شکاف های غضروف با جراحی

نوآوری‌ها در زمینه‌ی عمل جراحی به ابداع فنونی منجر می‌شوند که بتوانند شکاف‌های جدا شده‌ی غضروف زانو را ترمیم کنند. طی این اقدامات درمانی، غضروف بیمار در محیط آزمایشگاهی به شکل واقعی رشد خواهد کرد، و سپس، در نواحی شکاف خورده قرار خواهند گرفت و با تکه‌ای از استخوان بیمار پوشیده می‌شوند. اگرچه این روند درمانی برای آسیب غضروف ناشی از آرتروز انجام نمی‌شود، ولی درها را برای پژوهش‌های آتی در زمینه‌ی غضروف می‌گشاید. این روش‌ها و سایر حوزه‌های در حال پیشرفت می‌توانند امیدبخش روش‌های جدید برای مشکلات قدیمی باشند.

۲. مصرف گلوکوزامین

محققان موسسه‌ی ملی سلامت ایالات متحده دریافته‌اند، مصرف گلوکوزامین در مقایسه با پلاسیبو (دارونما) نمی‌تواند به اندازه‌ی قابل توجهی علائم آرتروز را بهبود ببخشد. مطالعاتی در زمینه‌ی فواید برخی دیگر از فرمول‌های گلوکوزامین نسبت سایر فرمول‌های آن در حال انجام هستند.

دانشمندان و پژوهشگران دریافته‌اند، داکسی‌سایکلین، نوعی داروی تتراسایکلین، می‌تواند سرعت فرسایش غضروف را در زانوهای بیماران مبتلا به آرتروز کاهش دهد. به نظر می‌رسد، این مسئله، نه به خاطر خواص آنتی بیوتیکی این دارو، بلکه به خاطر تاثیر آن بر آنزیم‌هایی است که باعث نابودی غضروف‌ها می‌شوند. برای تعیین میزان اهمیت این اثر هیجان‌آور، مطالعات بیش‌تری مورد نیاز است.